Bakanın Vizyonu ve Stratejik Uygulama
Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 1 Temmuz 2025’te Anadolu Ajansı'na verdiği röportajda, yapay zekâ ve büyük veri teknolojilerinin ulaşım ile iletişim sektörlerinde devrim niteliğinde dönüşümlere yol açacağını ifade etti (
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
). Bakan, havaalanlarından otoyollara, tünellerden e-Devlet uygulamasına kadar ulaşımın her katmanında AI tabanlı sistemlerin entegre edileceğini söyledi. Uraloğlu, özellikle otonom uçuş sistemleri ve AI destekli hızlı tren bakım sistemleri gibi uygulamalar üzerinde çalışıldığını belirtti. Ayrıca, otoyollarda ve demiryolu hatlarında arızaları önceden tespit eden yapay zekâ tabanlı sistemler geliştirildiğini açıkladı. Bu sistemler sayesinde bakım ekipleri arızayı oluşmadan önce tespit ediyor ve müdahale süresi kısalıyor. Bakan, insan merkezli yaklaşım, etik şeffaflık, veri okuryazarlığı gibi temel ilkelere de dikkat çekti. Türkiye’nin teknolojisini bu şekilde kalkındırmayı hedeflediğini ifade etti.
AI ile Akıllı Ulaşım Sistemleri Nasıl Çalışacak?
Yapay zekâ, havaalanları, limanlar, otobüs terminalleri ve demiryollarında gerçek zamanlı veri analitiği sunacak şekilde entegre ediliyor. AI algoritmaları; trafik yoğunluğu, hava durumu, bakım zamanı ve yolcu akışını analiz ederek operasyonel kararları optimize edecek. Örneğin, otomatik tren denetim sistemleri arızaları önceden analiz ederken, bakım ekiplerini zamanında uyarıyor. AI destekli sistemler ayrıca sürücülere rota önerileri sunarak yolculuk süresini azaltıyor. Bu çözüm sayesinde enerji tüketimi ve karbon ayak izi minimuma indirilmiş olacak. Bakan, AI sistemlerinin sadece teknolojik değil, toplumsal fayda temelli geliştirilmesini vurguladı. Ayrıca, kullanıcı verilerinin güvenliği ve anonimleştirme protokollerine uyum sağlanacağı belirtildi. Uçtan uca sistem tasarımı, insan odaklılığı ve etik kullanım bu projede ön planda tutuluyor.
BTK Raporu ve Stratejik Veri Kullanımı
BTK’nın hazırladığı araştırma raporuna göre, büyük veri ve yapay zekâ teknolojileri ulaşım ve iletişim sektörlerinde yaygınlaşıyor. Raporda, veri okuryazarlığı, şeffaflık, hesap verebilirlik ve etik ilkeler kullanımının zorunlu olduğu vurgulanıyor. Bakan Uraloğlu, bu değerlere uygun altyapı yatırımlarının devam ettiğini belirtti. Yapay zeka uygulamaları yalnızca analiz yapmakla kalmıyor, aynı zamanda otomatik ihbar sistemleri, AI destekli güvenlik ağları ve yolcu izleme sensörleri gibi yeni nesil çözümleri içeriyor. BTK raporunda ayrıca bu teknolojilerin sağlık, eğitim, finans ve enerji sektörlerinde de hızla yayılacağı öngörülüyor. Türkiye’nin AI stratejisi, BTK ve bakanlıkların ortak çalışmasıyla etik çerçeveye oturtuluyor. Verilerin anonimleştirilmesi, vatandaş haklarının korunması ve algoritmik şeffaflık AI projelerinin temel bileşeni oluyor.
Ekonomik Etki, İstihdam ve Dijital Dönüşüm
Yapay zekâ destekli ulaşım sistemlerinin hayata geçmesi, hem kamu hem özel sektörde yeni istihdam alanları oluşturacak. AI sistemleri; veri analistleri, makine öğrenimi mühendisleri, sistem işletmecileri gibi yeni meslek gruplarını destekleyecek. Türkiye'nin AI adaptsiyon raporlarında bireysel kullanıcıların %70’in üzerinde yapay zekâ araçlarını kullanmakta olduğu; ancak kurumsal AI geçiş oranının hâlâ %30’larda olduğu belirtiliyor. Bu gelişim, öngörüye dayalı bakım sistemleriyle maliyetleri düşürecek, hizmet kalitesini artıracak ve uzun vadede GDP’ye katkı sunacak. Deloitte ve Google işbirliğiyle yapılan analizler, AI'nin Türkiye ekonomisine 10 yıl içinde yıllık %5 (%50–60 milyar dolar) katkı sağlayabileceği sonucuna varıyor. Bakan, ulaşımda AI uygulamalarının bu ekonomik fırsatları tetikleyeceğini ve Türkiye’nin dijital dönüşüm sürecini hızlandıracağını ifade etti.
Etik, Veri Güvenliği ve Regülasyon Yaklaşımı
Uraloğlu, AI sistemlerinin gizlilik ve etik veri kullanım standartlarına uygun geliştirilmesinin kritik olduğunu vurguladı. Bu sistemlerde veri erişimi kayıt altına alınacak, anonimleştirme protokolleri uygulanacak ve kullanıcı onayı sürekli gözetilecek. Ayrıca algoritmik model çıktıları denetlenebilir ve şeffaf hale getirilecek. Explainable AI uygulamalarıyla karar süreçlerinin izlenebilir olması sağlanacak. E-Devlet bağlantılı çözümlerde veri güvenliği, KVKK ve GDPR uyumlu protokollerle desteklenecek. Bakanlık, bu sistemleri geliştirirken vatandaş haklarını güvence altına alacak politikalar oluşturmayı taahhüt etti. Kamuoyu ve STK’lar ile yapılan katılımcı platformlarda da etik AI konsensüsü oluşturuluyor. EAİB raporlarında belirtilen “insan merkezli AI uygulamaları” prensibi bu projede anahtar rol oynuyor.
AI Destekli Ulaşım & Haberleşme Dönüşümü – Kritik Unsurlar
| Alan | İçerik Özeti |
|---|---|
| Yapay Zekâ Uygulamaları | Otonom uçuş sistemlerinden erken bakım algoritmalarına kadar geniş yelpaze |
| Veri ve BTK Raporu | AI altyapısı, etik ve şeffaflık çerçevesiyle BTK destekli pilot raporlar |
| Ekonomik Etki | Yeni işler, verimlilik artışı, GDP’ye %5 ek potansiyel |
| Eğitim & Yetenek Gelişimi | Veri analistleri, AI uzmanları ve dijital iş gücü için yatırım planları |
| Etik & Regülasyon | KVKK/GDPR uyumlu AI sistemleri, açıklanabilir algoritmalar, kullanıcı hakları |